C l i c k O p t i m i z e

Biznes və Marketinq Lüğəti – 150+ Ən Vacib Termin

🔹 C-level Vəzifələr (Chief Officer Titles)

Şirkətlərdə ən yüksək rəhbərlik səviyyəsində C-level adlanan vəzifələr var. Bunların hər biri müəyyən sahəyə cavabdehdir. Real həyatda çox vaxt insanlar CEO, CFO və CMO terminlərini eşidir, amma onların əslində nə iş gördüyünü aydın bilmir.

  • CEO (Chief Executive Officer) – Baş icraçı direktor. Şirkətin ümumi strategiyasını hazırlayır, idarəçiliyə rəhbərlik edir. Ən yüksək qərarları verən şəxsdir.

  • CMO (Chief Marketing Officer) – Baş marketinq direktoru. Şirkətin marketinq fəaliyyətlərini, brend tanıtımını və bazar strategiyasını idarə edir.

  • CFO (Chief Financial Officer) – Baş maliyyə direktoru. Şirkətin büdcəsinə, xərclərinə, gəlirlərinə və investisiyalarına nəzarət edir.

  • COO (Chief Operating Officer) – Baş əməliyyat direktoru. Şirkətin gündəlik işini, istehsalat və əməliyyat proseslərini təşkil edir.

  • CTO (Chief Technology Officer) – Baş texnologiya direktoru. Texnologiya inkişafı, yeni İT həlləri və məhsulların texniki tərəfi onun üzərindədir.

  • CIO (Chief Information Officer) – Baş informasiya direktoru. İT sistemləri, məlumat bazaları və rəqəmsal strategiyaya cavabdehdir.

  • CHRO (Chief Human Resources Officer) – Baş insan resursları direktoru. İşçilərin idarə olunması, HR siyasəti, işə qəbul və motivasiya ilə məşğuldur.

  • CSO (Chief Strategy Officer) – Baş strategiya direktoru. Şirkətin uzunmüddətli inkişaf xəttini müəyyənləşdirir.

  • CPO (Chief Product/Procurement Officer) – Məhsul və ya alış direktoru. Məhsul inkişafı və təchizat idarəçiliyi ilə məşğuldur.

  • CISO (Chief Information Security Officer) – Baş informasiya təhlükəsizliyi direktoru. Kibertəhlükəsizlik tədbirlərinə rəhbərlik edir.

  • CCO (Chief Commercial Officer) – Baş kommersiya direktoru. Satış və kommersiya fəaliyyətlərinə cavabdehdir.

  • CLO (Chief Legal Officer) – Baş hüquq direktoru. Hüquqi məsələlər, müqavilələr və risklərin idarə olunması onun öhdəsindədir.

Praktiki misal: Bir şirkətdə CEO ümumi strategiyanı müəyyən edir, CFO büdcəyə nəzarət edir, CMO brendi inkişaf etdirir, CTO isə texnologiya tərəfini təmin edir. Bu vəzifələr birlikdə işləməsə, şirkətin inkişafı dayanar.

🔹 İdarəetmə və Rəhbərlik Terminləri

Biznesdə yalnız C-level vəzifələri deyil, həm də digər idarəetmə terminləri çox işlədilir.

  • Founder – Şirkətin yaradıcısı, təsisçi.

  • Co-founder – Həmtəsisçi, yəni layihəni birgə quran şəxs.

  • Managing Director (MD) – İdarəedici direktor. Daha çox Avropa şirkətlərində CEO-nun ekvivalenti kimi işlədilir.

  • Vice President (VP) – Vitse-prezident. Şirkətin müəyyən sahəsinə rəhbərlik edən yüksək vəzifəli şəxs.

  • Board of Directors (BOD) – Direktorlar şurası. Şirkətin əsas strateji qərarlarını təsdiqləyir.

  • Chairman – İdarə heyətinin sədri.

  • Stakeholder – Şirkət fəaliyyətində marağı olan tərəf. Buraya işçilər, investorlar, müştərilər daxildir.

  • Shareholder – Şirkətin səhmdarı, yəni pay sahibi.

  • Advisor – Məsləhətçi, rəhbərliyə tövsiyə verən şəxs.

  • Angel Investor – Startaplara erkən mərhələdə sərmayə yatıran investor.

  • Venture Capital (VC) – Startaplara böyümə mərhələsində yatırım edən fondlar.

  • Private Equity (PE) – Şirkətlərə özəl kapital yatırımı.

  • IPO (Initial Public Offering) – Şirkətin səhmlərinin birja vasitəsilə satışa çıxarılması.

Misal: Bir startap əvvəlcə angel investorla maliyyələşə bilər, daha sonra VC fondundan dəstək alar və sonda IPO edərək bazara çıxar.

🔹 Marketinq Terminləri

Marketinq terminləri həm biznesdə, həm də gündəlik həyatda qarşımıza çıxır.

  • SMM (Social Media Marketing) – Sosial şəbəkələrdə reklam və marketinq. SMM nədir?

  • SEO (Search Engine Optimization) – Saytı Google və digər axtarış sistemlərində yuxarı çıxarmaq üçün optimizasiya. SEO nədir?

  • SEM (Search Engine Marketing) – Axtarış sistemlərində ödənişli reklam.

  • PPC (Pay Per Click) – Klik başına ödəniş reklam modeli.

  • CPC (Cost Per Click) – Hər klik üçün ödənişin dəyəri.

  • CPM (Cost Per Mille) – 1000 baxış üçün reklam xərci.

  • CTR (Click-Through Rate) – Reklama baxanların neçə faizinin klik etdiyini göstərir.

  • CR (Conversion Rate) – Müştəriyə çevrilmə göstəricisi.

  • CAC (Customer Acquisition Cost) – Müştəri qazanmaq üçün sərf edilən orta xərclər.

  • CLV (Customer Lifetime Value) – Müştərinin şirkətə gətirdiyi ümumi dəyər.

  • KPI (Key Performance Indicator) – Əsas performans göstəriciləri.

  • ROI (Return on Investment) – İnvestisiyanın gəlirliliyi.

  • ROMI (Return on Marketing Investment) – Marketinq xərclərinin effektivliyi.

  • Brand Awareness – Brendin tanınma səviyyəsi.

  • Lead Generation – Yeni müştəri cəlb etmək prosesi.

  • Remarketing – Əvvəllər saytınıza daxil olmuş auditoriyaya reklam göstərmək.

  • Inbound Marketing – Müştərinin özü sizə gəldiyi marketinq (SEO, kontent).

  • Outbound Marketing – Birbaşa reklam və satış yönümlü marketinq.

Misal: Bir şirkət Google Ads ilə PPC kampaniyası edirsə, KPI olaraq CTR və ROI göstəricilərini izləməlidir.

🔹 Satış və Biznes Modelləri

  • B2B (Business to Business) – Şirkətdən şirkətə satış modeli. B2B nədir?

  • B2C (Business to Consumer) – Şirkətdən son istehlakçıya satış.

  • C2C (Consumer to Consumer) – İstehlakçılar arası ticarət (Tap.az, OLX).

  • D2C (Direct to Consumer) – Brend məhsulu birbaşa müştəriyə satır.

  • Franchise – Brendin hüquqlarının başqa sahibkara verilməsi.

  • Dropshipping – Anbarda məhsul saxlamadan satış sistemi.

  • Subscription Model – Abunəlik əsaslı model (Netflix).

  • Freemium – Pulsuz əsas xidmət + ödənişli əlavə imkanlar.

  • Upselling – Daha bahalı məhsul təklif etmək.

  • Cross-selling – Əlavə məhsul satışı.

  • Sales Funnel (Satış hunisi) – Müştərinin tanışlıqdan alışa qədər keçdiyi mərhələlər.

🔹 Biznes və Startap Terminləri

  • Startup – Yeni ideya üzərində qurulan gənc şirkət. Startap nədir?

  • MVP (Minimum Viable Product) – Test üçün ilkin məhsul.

  • Pivot – Biznes modelində əsaslı dəyişiklik.

  • Unicorn – 1 milyard dollardan çox dəyəri olan startap.

  • Accelerator – Startapları sürətləndirən proqram.

  • Incubator – Yeni startapları dəstəkləyən mərkəz.

  • Seed Funding – İlkin maliyyələşmə mərhələsi.

  • Series A/B/C Funding – İnvestisiya mərhələləri.

  • Exit Strategy – Sərmayəçilərin layihədən çıxış planı.

🔹 Menecment və Layihə İdarəetməsi

  • Agile – Elastik idarəetmə yanaşması.

  • Scrum – Agile əsaslı komanda çərçivəsi.

  • Kanban – Vizual iş idarəetmə sistemi.

  • OKR (Objectives and Key Results) – Məqsəd və nəticələr sistemi.

  • Lean Management – Resurs israfının qarşısını almaq.

  • Six Sigma – Keyfiyyət idarəetməsi.

  • Benchmarking – Rəqiblərlə müqayisə.

  • Brainstorming – Kollektiv ideya toplama prosesi.

🔹 Rəqəmsal və Texnologiya Terminləri

  • AI (Artificial Intelligence) – Süni intellekt.

  • ML (Machine Learning) – Maşın öyrənməsi.

  • Big Data – Böyük həcmli məlumatların analizi.

  • Cloud Computing – Bulud texnologiyaları.

  • IoT (Internet of Things) – Əşyaların interneti.

  • Blockchain – Paylanmış rəqəmsal məlumat bazası.

  • NFT (Non-Fungible Token) – Unikal rəqəmsal aktiv.

  • Metaverse – Virtual aləmlərin birləşmiş ekosistemi.

  • AR/VR – Artırılmış və virtual reallıq.

🔹 Maliyyə və İqtisadi Terminlər

  • Revenue – Gəlir.

  • Profit – Mənfəət.

  • Gross Profit – Ümumi mənfəət.

  • Net Profit – Xalis mənfəət.

  • Cash Flow – Pul axını.

  • EBITDA – Faiz, vergi və amortizasiyadan əvvəl mənfəət.

  • Assets – Aktivlər.

  • Liabilities – Öhdəliklər.

  • Equity – Kapital.

  • Break-even Point – Mənfəət-zərər balans nöqtəsi.

  • Forecasting – Gələcək maliyyə proqnozu.

🔹 Müştəri və Satış Davranışı ilə Bağlı Terminlər

  • Customer Journey – Müştərinin şirkətlə ilk təmasdan alışa qədər keçdiyi yol.

  • Churn Rate – Müştəri itirmə faizi.

  • Retention Rate – Müştəri saxlama göstəricisi.

  • Net Promoter Score (NPS) – Müştəri məmnuniyyətini ölçən indeks.

  • Buyer Persona – Məqsəd müştərinin təxmini profili.

🔹 Analitika və Ölçmə Terminləri

  • Attribution Model – Hansı reklam kanalının satışa təsirini ölçmə üsulu.

  • A/B Testing – İki variantı müqayisə edərək ən yaxşı nəticəni tapmaq.

  • Funnel Metrics – Satış hunisinin mərhələlərinə görə ölçülən göstəricilər.

  • Engagement Rate – İstifadəçilərin brendlə qarşılıqlı əlaqə göstəricisi.

🔹 HR və Korporativ Mədəniyyət Terminləri

  • Onboarding – Yeni işçilərin şirkətə uyğunlaşdırılması.

  • Retention – İşçilərin şirkətdə saxlanılması.

  • Employer Branding – Şirkətin iş yeri kimi imici.

  • Remote Work – Uzaqdan iş.

  • Hybrid Work – Ofis + uzaqdan iş modeli.

 

🔹 Reklam və Media Terminləri

Reklam dünyasında istifadə olunan bəzi terminlər çox vaxt qarışıq görünür.

  • ATL (Above The Line) – Televiziya, radio, billboard kimi geniş auditoriyaya yönəlik reklam.

  • BTL (Below The Line) – Daha ciblənmiş, hədəf kütləyə yönəlik reklam (eventlər, promo aksiyalar).

  • TTL (Through The Line) – ATL və BTL-in kombinasiyası.

  • GRP (Gross Rating Point) – Reklam kampaniyasının ümumi təsir ölçüsü.

  • Media Mix – Reklam kampaniyasında istifadə olunan bütün kanalların kombinasiyası.

  • Ad Placement – Reklamın yerləşdirilməsi (sayt, app, TV, sosial media).

  • Native Advertising – Reklamın kontentlə təbii şəkildə birləşdirilməsi.

Misal: Coca-Cola həm ATL (TV reklamı), həm də BTL (market içi promosiyalar) istifadə edir, birlikdə isə TTL strategiyası formalaşdırır.

🔹 E-commerce və Onlayn Satış Terminləri

Onlayn satış sahəsi gündən-günə böyüyür və öz terminlərini formalaşdırır.

  • Conversion Funnel – Müştərinin məhsulu görməsindən alışa qədər keçdiyi mərhələlər.

  • Checkout Process – Alış-veriş zamanı ödəniş addımları.

  • Cart Abandonment – Müştərinin səbətə məhsul əlavə edib, amma ödənişi tamamlamaqdan imtina etməsi.

  • AOV (Average Order Value) – Orta sifariş dəyəri.

  • RFM (Recency, Frequency, Monetary) – Müştəri dəyərini ölçmək üçün model.

  • Affiliate Marketing – Digər tərəflərin satışı təşviq edib komissiya alması.

  • Marketplace – Müxtəlif satıcıların məhsullarını təqdim etdiyi platforma (Amazon, Tap.az).

Misal: E-commerce saytında AOV yüksəkdirsə, bu, upselling və cross-selling strategiyalarının uğurlu işlədiyini göstərir.

🔹 Hüquqi və Müqavilə Terminləri

Biznesdə hüquqi məsələləri anlamaq çox vacibdir.

  • NDA (Non-Disclosure Agreement) – Məlumatların gizliliyini qoruyan müqavilə.

  • SLA (Service Level Agreement) – Xidmət səviyyəsi barədə razılaşma.

  • Terms & Conditions – Sayt və ya xidmətin istifadə qaydaları.

  • Licensing – Məhsul və ya xidmət üçün hüquqi icazə.

  • Compliance – Qanunlara və qaydalara uyğunluq.

  • GDPR (General Data Protection Regulation) – Avropa İttifaqında şəxsi məlumatların qorunması qanunu.

Misal: İT şirkətləri müştərilərlə SLA bağlayaraq xidmətin hansı səviyyədə təqdim olunacağını əvvəlcədən razılaşdırır.

🔹 Komanda və İdarəçilik Terminləri

Uğurlu şirkətin əsası güclü komanda və idarəetmədir.

  • Delegation – Tapşırıqların işçilərə ötürülməsi.

  • Micromanagement – Hər detalı nəzarətdə saxlama üsulu (çox vaxt mənfi təsir edir).

  • Leadership Styles – Liderlik tərzləri (avtokratik, demokratik, sərbəst).

  • Team Building – Komanda ruhunu gücləndirən fəaliyyətlər.

  • Conflict Management – Münaqişələrin idarə olunması.

  • Performance Review – İşçilərin performansının qiymətləndirilməsi.

Misal: Google komandalarında micromanagement minimum səviyyədədir, daha çox delegation və innovativ leadership tətbiq olunur.

🔹 İnovasiya və Strateji İnkişaf Terminləri

  • Disruption – Bazar qaydalarını dəyişdirən yeni ideya və ya texnologiya.

  • Blue Ocean Strategy – Rəqabətsiz yeni bazar yaratmaq strategiyası.

  • Design Thinking – İstifadəçi yönümlü məhsul dizayn prosesi.

  • Product-Market Fit – Məhsulun bazarın real ehtiyacına cavab verməsi.

  • Business Model Canvas – Biznes modelini vizual planlaşdırma aləti.

  • Scaling – Şirkətin böyüməsi və genişlənməsi.

  • Competitive Advantage – Rəqabətdə üstünlük.

Misal: Uber bazara disruption gətirdi, çünki taksi sənayesini kökündən dəyişdi.

🔹 Müasir Rəqəmsal Trendlər

Son illərdə biznesin böyüməsinə təsir edən yeni trendlər formalaşır.

  • Growth Hacking – Sürətli böyümə üçün kreativ marketinq üsulları.

  • Influencer Marketing – Sosial media məşhurlarının məhsul tanıtması.

  • User-Generated Content (UGC) – İstifadəçilərin yaratdığı kontent.

  • Customer Data Platform (CDP) – Müştəri məlumatlarını toplayan vahid sistem.

  • Omnichannel Marketing – Müştəriyə bütün kanallardan eyni təcrübə təqdim etmək.

  • Gamification – Oyuna bənzər elementlərlə müştəri motivasiyası.

  • Chatbot – Müştəri ilə avtomatik danışan sistem.

Misal: Instagram-da influencer marketing kampaniyası həm brand awareness, həm də satış üçün çox təsirli ola bilər.

Previus Post
Satış Strategiyaları

Leave a comment